Crusader Kings

Στη Μεσαιωνική Ευρώπη θα θεμελιώσουμε την δυναστεία μας.

Τα λάθη πληρώνονται στην ζωή και, αναπόφευκτα, το ίδιο συμβαίνει στην video game βιομηχανία. Όσοι επιλέγουν ανεπαρκείς συνεργάτες είναι βέβαιο ότι θα έρθει η ώρα που θα μετανιώσουν πικρά την επιλογή τους. Αυτό έπαθε η Paradox Interactive το 2004. Την εν λόγω publisher-developer την ερωτευτήκαμε σαν “Strategάδες” παίζοντας τις επικές σειρές της Europa Universalis και Hearts of Iron. Είμαστε στο 2004 λοιπόν και η Paradox ανέθεσε την ανάπτυξη ενός νέου Grand Strategy εν ονόματι Crusader Kings στην Snowball την οποία δεν γνωρίζει ούτε η... μάνα της.

Η ανεξάρτητη developer συνέθεσε το μεγαλύτερο τμήμα του Crusader Kings όταν, για αδιευκρίνιστους λόγους, αποφάσισε να το παραδώσει ημιτελές και γεμάτο bugs στην Paradox και να αποχωρήσει. Τα ταλαντούχα άτομα που απαρτίζουν την Paradox έκαναν ότι μπορούσαν για να διορθώσουν τα πράγματα, δίχως να αποφύγουν όμως την κυκλοφορία του σε bugαρισμένη μορφή. Η κοινότητα των gamers που ξεπήδησε γύρω από το παιχνίδι και τα αδιάκοπα patch που μοίρασε η Paradox βελτίωσαν πολύ την προβληματική του φύση και μας επέτρεψαν να ασχοληθούμε μαζί του σοβαρά.

Με Χριστό ή με Αλλάχ, θα πέσει πολύ αχ και βαχ
Το Crusader Kings μας πληροφορεί από το όνομά του περί τίνος πρόκειται. Μας ταξιδεύει στον Μεσαίωνα την εποχή της εκκλησιαστικής κυριαρχίας και της μανίας των σταυροφοριών που διοργανώνονταν κάθε λίγο και λιγάκι, σε μια προσπάθεια να ανακαταληφθούν τα ιερά εδάφη της Χριστιανοσύνης από τους Μουσουλμάνους. Ο ρόλος μας είναι αυτός ενός Χριστιανού Βασιλιά, Δούκα ή Κόμη που θέλει να διαιωνίσει το όνομα και τους τίτλους του, φτιάχνοντας μια δυναστεία. Αν δεν γουστάρουμε τον ρόλο, περνούμε στο στρατόπεδο των “απίστων” και κάνουμε ότι μπορούμε για να επιβάλλουμε την δική μας θρησκεία, δια της βίας φυσικά.

Επειδή ο αριθμός των δεδομένων που πρέπει να μελετήσουμε και των αποφάσεων που θα πάρουμε είναι μεγάλος, μας συμφέρει να ξεκινήσουμε σαν κατώτεροι ευγενείς έως ότου μάθουμε το interface και το gameplay. Σε ρόλο Βασιλιά, θα μας καταβάλλουν οι πληροφορίες και δεν αποκλείεται να τα παρατήσουμε γρήγορα. Η πρώτη μας απόφαση σαν ευγενείς είναι η χρονική περίοδος που θα ξεκινήσουμε την πορεία μας στον κόσμο του Crusader Kings. Αν επιλέξουμε το 1066, την περίοδο μετά την μάχη του Hastings και την κατάκτηση της Αγγλίας από τους Νορμανδούς, προετοιμαζόμαστε για μια εκστρατεία που θα διαρκέσει πολλές δεκάδες ώρες, ίσως να ξεπεράσουμε και τις 100. Αν προτιμήσουμε την εποχή της Τρίτης Σταυροφορίας, το 1187, θα αναγκαστούμε να λάβουμε μέρος σε αυτή διότι κανείς δεν λέει “όχι” στον Πάπα. Η τρίτη χρονολογία μας φέρνει αντιμέτωπους με την έναρξη του εκατονταετούς πολέμου μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας, μια αιματηρή περίοδο με πολλά πάρε-δώσε στρατών από τις δύο πλευρές της Μάγχης.

Στο Crusader Kings ο επιμένων νικά αλλά με το νευρικό του σύστημα σμπαραλιασμένο. Είναι ένα Grand Strategy της υπομονής, της συστηματικής περιήγησης από εικονίδιο σε εικονίδιο και από οθόνη σε οθόνη, μέχρι να κατανοήσουμε τις λειτουργίες όλων. Αφού τις κατανοήσουμε και δώσουμε τις εντολές μας, περιμένουμε υπομονετικά έως ότου δούμε τα αποτελέσματά τους. Για παράδειγμα, το τεχνολογικό κομμάτι είναι πλουσιότατο με ένα σωρό τεχνολογίες για να ανακαλύψουμε, οι οποίες δεν γνωρίζουμε πότε θα ολοκληρωθούν! Τι είδους αποτυχημένο feedback είναι αυτό στο οποίο δεν έχουμε μια χλιαρή έστω εκτίμηση για το πότε θα εκτελεστούν οι οδηγίες που δώσαμε;

Πολλοί άνθρωποι δημιουργούν πολλά προβλήματα
Η καινοτομία του Crusader Kings είναι το κέντρο βάρους του που έχει μετατοπιστεί στις οικογένειες και στους χαρακτήρες αντί να μας τοποθετεί στην θέση του αθέατου ηγεμόνα ενός έθνους ή μιας αυτοκρατορίας. Για να πετύχει η πρωτότυπη συνταγή, οι δεκάδες χαρακτήρες από τους οποίους αποτελείται το νοικοκυριό και οι σύμμαχοι του οίκου μας έχουν τέσσερα βασικά στατιστικά (diplomacy, intrigue, stewardship, martial) και πολλά χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Τα βασικά στατιστικά μας προτρέπουν να τοποθετήσουμε σε καίριες θέσεις όσους τα διαθέτουν εν αφθονία ή να τους παντρέψουμε για να τα βελτιώσουμε. Τα στατιστικά των συμβούλων μας προστίθενται σε εκείνα του ηγεμόνα συνεπώς δυναμώνουν έμμεσα τον επικεφαλής της δυναστείας μας.

Η φύση του παιχνιδιού ευνοεί ένα στατιστικό περισσότερο από τα υπόλοιπα, το stewardship. Είμαστε αιμοδιψείς στα Strategy, δεν είμαστε όμως ανόητοι για να ξεκινάμε πολέμους που θα ερημώσουν τις περιοχές και θα αδειάσουν τα ταμεία μας. Η ίντριγκα είναι δίκοπο μαχαίρι αφού, οι αποτυχημένες δολοφονικές απόπειρες έχουν τρομακτικές οικονομικές συνέπειες αλλά και ρήγματα στις σχέσεις με την εκκλησία. Η διπλωματία είναι πολύτιμη όταν έχουμε πολλούς υποτελείς. Η επιστασία όμως είναι απαραίτητη ότι και αν κάνουμε, όποιο faction και αν χειριζόμαστε γιατί το χρήμα και η γη είναι τα ισχυρότερα όπλα μας.

Η τύχη κυβερνά τις μοίρες των ανθρώπων και το Crusader Kings μας κάνει να το εμπεδώσουμε καλά χρησιμοποιώντας ένα σωρό random events. Ιστορική ακρίβεια υπάρχει σε πολλά γεγονότα όμως η θεά τύχη έχει την δύναμη να “τελειώσει” την λαμπρή καριέρα ενός Καρλομάγνου ή ενός Λεοντόκαρδου με μια ουρανοκατέβατη θανατηφόρα ασθένεια ή με τον πρώιμο θάνατό του στην μάχη. Η τυχαιότητα της ιστορικής μας πορείας μας αρέσει γιατί σκεπάζει τις κινήσεις μας με έναν αέρα μυστηρίου και αμφιβολίας. Γεγονότα όπως οι σταυροφορίες, ο μαύρος θάνατος και η επέλαση των Μογγόλων στην Ευρώπη είναι γραφτό να συμβούν, κανείς όμως δεν μπορεί να προβλέψει την εξέλιξή τους.

Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενίοτε έχουν χιουμοριστική χροιά, επηρεάζουν σημαντικά τα κύρια στατιστικά ενώ πολλαπλασιάζονται με βάση τα όσα συμβαίνουν στην ζωή των χαρακτήρων. Είχαμε χαρακτήρα με σωματικές δυσμορφίες που τον έβλεπαν οι υποψήφιες νύφες και γίνονταν… καπνός. Είχαμε χαρακτήρα που χτυπήθηκε από την τρέλα, έχασε την... μπάλα και εξαφανίστηκε από το ιστορικό προσκήνιο. Παίξαμε με άτομα που χτυπήθηκαν από τις ασθένειες που αφθονούσαν εκείνη την εποχή και τους έμειναν κουσούρια. Η συμπεριφορά μας απέναντι στα παιδιά μας αλλά και σε άλλους συγγενείς επηρεάζει την ψυχολογία τους και αυτή η ψυχολογική χροιά στο παιχνίδι μας ενθουσιάζει.

Η διαιώνιση της δυναστείας μας περνά από γάμους συμφέροντος, ανατροφή των αρσενικών τέκνων, προσοχή στις φιλοδοξίες των υποτακτικών που μπορεί να απειλήσουν την ηγεμονία μας. Για να πραγματοποιηθούν όλα αυτά τα θαυμαστά έχουμε ένα interface με κατανοητά εικονίδια που εμφανίζουν αναλυτική περιγραφή της λειτουργίας τους μόλις περάσουμε από πάνω με τον κέρσορα. Πατώντας στα πρόσωπα και στα οικόσημα εμφανίζονται οι επιλογές αλληλεπίδρασης και, πατώντας στις περιοχές που κατέχουμε, χτίζουμε εγκαταστάσεις που θα αυξήσουν τον πλούτο μας. Το φιλτράρισμα του χάρτη είναι πανεύκολο πατώντας τα αντίστοιχα εικονίδια του interface και μας επιτρέπει να καταστρώνουμε τα επεκτατικά μας σχέδια χωρίς δυσκολία και πολύ ψάξιμο. Περισσότερο από οτιδήποτε στο Crusader Kings αγαπήσαμε τους εκατοντάδες procedurally generated χαρακτήρες οι οποίοι δέχονται χιλιάδες procedurally generated πιέσεις από περιβάλλον, ιστορικά γεγονότα και τύχη, διαμένουν σε ένα άρτια εξομοιωμένο ψηφιακό κόσμο και μας χαρίζουν φρέσκιες εμπειρίες σε κάθε πέρασμα. Προφανώς το replayability εκτοξεύεται στα ουράνια.

Το “φύτεμα” και το “πότισμα” ενός άφθαρτου γενεαλογικού δέντρου είναι μια πολύωρη διαδικασία που απευθύνεται αποκλειστικά σε “επίμονους κηπουρούς”.

Στέλνοντας στην μάχη τα μολυβένια στρατιωτάκια
Η εστίαση του gameplay στους χαρακτήρες έβαλε τον πόλεμο σε δεύτερη μοίρα. Πόλεμοι γίνονται συνέχεια αλλά η απεικόνισή τους είναι πενιχρή. Το εικονίδιο ενός στρατιώτη αντιπροσωπεύει τον στρατό μας και το pathfinding του είναι λίγο τραγικό. Το A.I. μοιάζει να μην έχει ιδέα πως μετακινούνται τα στρατεύματα σε ένα χάρτη με αποτέλεσμα να βλέπουμε τον στρατό μας να κάνει απίθανες παρακάμψεις έως ότου φτάσει εκεί που τον διατάξαμε, σαν να βρίσκεται υπό την επήρεια μέθης. Στην συνέχεια, η μάχη δείχνει δύο εικονίδια να χτυπιούνται έως ότου το ένα από τα δύο νικήσει. Το θέαμα δεν μας ενοχλεί, το έχουμε συνηθίσει και αγαπήσει σε όλα τα Europa Universalis της ίδιας εταιρείας. Μας ενοχλεί το ότι το αποτέλεσμα δείχνει να κρίνεται από τον αριθμό των στρατιωτών και όχι από την σύνθεση του στρατού.

Γουστάρουμε πολύ το game mechanic που συναντούμε μπαίνοντας σε μια περιοχή με τα τέσσερα εικονίδια των τάξεων που συνθέτουν τον κοινωνικό ιστό της εποχής. Ευνοώντας μια από τις κοινωνικές τάξεις, μια άλλη θα πληγεί και θα ακολουθήσουν συγκεκριμένες συνέπειες. Η τάξη που ευνοούμε λιγότερο είναι η τάξη του κλήρου, μια παρασιτική κοινωνική ομάδα που ρίχνει το εισόδημα από τους φόρους που εισπράττουμε. Οι ευνοημένες τάξεις στα εδάφη μας είναι πάντοτε οι χωρικοί και η μπουρζουαζία, οι τάξεις που βελτιώνουν τα οικονομικά μας, δυστυχώς όμως δεν προσφέρουν τις καλύτερες στρατιωτικές μονάδες. Στην μάχη, ο στρατός που υπερτερεί αριθμητικά και όχι ποιοτικά είδαμε ότι βγαίνει πάντα νικητής άρα παύει μετά από λίγο να μας απασχολεί από τι μονάδες αποτελείται.

Το A.I. έχει μεν προβλήματα προσανατολισμού, ποτέ όμως δεν αποκτά οικονομικό πρόβλημα όπως αποκτούμε εμείς αν εμπλακούμε σε μακροχρόνιους πολέμους. Τα factions που διοικεί δεν χρεώνονται ποτέ, δεν ξεμένουν από χρήμα και έτσι, οι λεγεώνες τους προελαύνουν αδιάκοπα και διασχίζουν με άνεση όλα τα θαλάσσια εμπόδια. Το A.I. είναι συγκροτημένο, ξέρει την κατάλληλη στιγμή για να επιτεθεί ή για να συνάψει συμμαχίες, αναπτύσσεται γρήγορα και δείχνει μαεστρία στον διπλωματικό στίβο.

Το κομμάτι της διπλωματίας έχει προσεχτεί ιδιαίτερα. Στέλνουμε δώρα στους άρχοντες των οποίων την εύνοια θέλουμε να κερδίσουμε, προτείνουμε γάμους, στέλνουμε παιδιά για υιοθεσία ελπίζοντας μακροπρόθεσμα να βάλουμε χέρι στον τίτλο τους. Αμολάμε και κανέναν δολοφόνο για να “φάει” τους εχθρικούς άρχοντες ή συνάπτουμε συμμαχίες και κηρύττουμε πολέμους. Μεγάλο βάρος έχει δοθεί στους τίτλους ευγενείας που αντικατοπτρίζουν δικαιώματα σε εδαφικές εκτάσεις. Στην χριστιανική Ευρώπη είναι θανάσιμο αμάρτημα το τράβηγμα του ξίφους μας ενάντια σε ομόθρησκο. Το piety είναι ένας πόρος που δεν πρέπει να διολισθήσει προς το μηδέν γιατί θα προκαλέσει την οργή του Πάπα και τότε… πάπαλα.

Ο εκπρόσωπος του Αγίου Πνεύματος θα μας αφορίσει και όλα τα κράτη και κρατίδια της Χριστιανοσύνης θα μπορούν να μας επιτεθούν χωρίς συνέπειες. Γι’ αυτό πρέπει να ανακαλύψουμε ή να κατασκευάσουμε σοβαρούς λόγους προτού προελάσουμε σε χριστιανικά εδάφη. Αντίθετα, τα εδάφη των απίστων είναι fair game, τους την “πέφτουμε” ανά πάσα στιγμή και εισπράττουμε και συγχαρητήρια από την Αγία Έδρα, ανεβάζοντας το piety. Αρπάζουμε στεγνά τους τίτλους που μας ενδιαφέρουν δημιουργώντας ένα casus belli και στέλνουμε τον στρατό μας για να βουτήξει τα εδάφη. Εναλλακτικά, σφετεριζόμαστε έναν τίτλο που περιλαμβάνει και περιοχή την οποία κατέχουμε. Μας λείπουν οι επιλογές εκτεταμένων εμπορικών σχέσεων και οικονομικής εκμετάλλευσης. Περιμέναμε επίσης περισσότερες επιλογές υπονόμευσης των πολιτευμάτων.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το gameplay του Crusader Kings είναι βαθύ, πολύ βαθύ, μας θυμίζει την τάφρο των Μαριανών στον Ειρηνικό. Ένα τόσο σύνθετο Strategy, με εκατοντάδες προσωπικότητες και έθνη δεν νοείται να μην διαθέτει ένα αναλυτικό tutorial που θα μας διδάξει τα game mechanics και θα μας αφήσει στην συνέχεια να κάνουμε ότι γουστάρουμε μαζί τους. Δυστυχώς έχει μόνο μια εικόνα που εξηγεί τι κάνουν τα εικονίδια που καλύπτουν την οθόνη μας και μερικές δεκάδες hints που μας δουλεύουν “ψιλό γαζί”. Πατήστε λέει το pause break πλήκτρο και θα παγώσει ο χρόνος, το πατήσαμε και δεν έγινε τίποτα. Πατήστε το control και τα +- πλήκτρα και θα επιταχυνθεί η ροή του παιχνιδιού, τα πατήσαμε, τίποτα. Ευτυχώς που υπάρχει η επιλογή Game Speed προτού αρχίσουμε την παρτίδα μας ειδάλλως θα έπεφτε πολύ χασμουρητό μέχρι να “τρέξουν” τα γεγονότα.

Γραφείο συνοικεσίων “η άφαντη νύφη”
Κατόπιν φάγαμε μεγάλη φρίκη στο ζήτημα των γάμων. Τα συνοικέσια υπήρξαν ένα ισχυρό πολιτικό όπλο για σύναψη συμμαχιών και ένωση τεράστιων περιουσιών, μια τακτική που ακολουθείται πολλές φορές και στις μέρες μας. Η επιλογή ενός δευτεροκλασάτου ευγενούς με περιορισμένα κτήματα στην κατοχή του, εξυπακούεται την παρουσία συμβούλων με μετριότατα στατιστικά στην αυλή του. Το μόνο όπλο στην διάθεσή μας για να βελτιώσουμε τα... χάλια τους είναι να τους καλοπαντρέψουμε.

Τα υψηλά στατιστικά μιας γυναίκας σε diplomacy, intrigue, stewardship και martial έρχονται να προστεθούν σε εκείνα του υποτακτικού μας, δυναμώνοντας την γενική επιρροή του στο συμβούλιο. Ανοίξαμε το τεφτέρι μας ψάχνοντας στο τμήμα με τις καλύτερες νύφες και βάζοντας φίλτρο για να βρούμε εκείνες με τα μεγαλύτερα στατιστικά. Φυσικά τις βρήκαμε και σπεύσαμε στον κύρη τους για να τις ζητήσουμε σε γάμο. Πουθενά η επιλογή παντρειάς, όλα απενεργοποιημένα. Βρε μπας και είναι αλλόθρησκοι και γι’ αυτό μας έχουν... γραμμένους, σκεφτήκαμε. Αρνητική απάντηση. Βρε μήπως έχουμε έχθρα με τον ηγεμόνα και δεν το πήραμε είδηση; Αρνητική απάντηση. Η οργή πήρε την θέση της απορίας και λίγο έλειψε να το κάνουμε uninstall το Crusader Kings. Αν στα παραπάνω bugs προσθέσουμε την έλλειψη tutorial και τους βασανιστικούς ρυθμούς του gameplay, βρισκόμαστε μπροστά σε ένα βουνό από σχεδιαστικά προβλήματα που κινδυνεύει να πλακώσει τους πάντες, πλην των gamers που είναι μανιακοί με την ιστορική περίοδο που πραγματεύεται το παιχνίδι.

Το σκληροπυρηνικό gameplay του Crusader Kings πάει ασορτί με το σκληροπυρηνικό περίβλημά του. Το μόνο χαρακτηριστικό του παιχνιδιού που ικανοποιεί την αισθητική μας είναι ο τεράστιος χάρτης, σκεπασμένος με θυρεούς και χρώματα που αντιπροσωπεύουν τα factions. Οι μάχες είναι μίζερες, τα πορτρέτα τυπικά, τα κτίρια που χτίζουμε στις εκτάσεις μας αμελητέα σε οπτικό επίπεδο. To soundtrack αντίθετα διεισδύει θριαμβευτικά στην περιπέτεια με τους παιάνες του και μας κάνει να νιώσουμε ότι ηγούμαστε μεγάλων ιστορικών δυνάμεων και δεν είμαστε απλοί θεατές ενός άψυχου χάρτη.

Το gameplay καπελώνει την εικόνα
Στο Crusader Kings δεν κυβερνούν οι βασιλείς, οι ευγενείς ή ο κλήρος, κυβερνά το gameplay του. Ο game designer έδειξε την απειρία του σε νευραλγικούς τομείς του παιχνιδιού, καθιστώντας το απαγορευτικό για το ευρύ κοινό και τους Strategy lovers που θέλουν να περάσουν ευχάριστα τις ώρες τους. Πρέπει να πιεστούμε πολύ για να αγνοήσουμε τις ελλείψεις και να τοποθετήσουμε νοητικά τον εαυτό μας στον ρόλο του ευγενή που επιλέγουμε.

Η κατάθεση τόσης ψυχικής ενέργειας ίσα ίσα για να αποκτήσουμε κάποια οικειότητα με το περιβάλλον και να επενδύσουμε στον κόσμο του είναι ένα άλμα πίστης για το οποίο θα ανταμειφθούν όσοι από εμάς το επιχειρήσουν. Με τι; Με εκατοντάδες χρόνια ιστορικού δράματος, με άπειρους πολέμους και εδαφικούς μετασχηματισμούς, με πολλές ώρες απολαυστικής αλληλεπίδρασης με χιλιάδες “ανθρώπινους” χαρακτήρες. Αναμφίβολα όσοι θα το περάσουμε ξανά και ξανά θα βγούμε σοφότεροι από την περιπέτεια, σχηματίζοντας μια καλή άποψη για το πως και από ποιους γράφεται η ιστορία.

Θετικά:
- Πλούσιο ιστορικό υπόβαθρο και αφθονία στατιστικών
- Τυχαία γεγονότα και απόγονοι που ανανεώνουν συνέχεια τις παρτίδες
- Δυναμικό interface
- Προσαρμοστικό A.I.
- Μεγάλη διάρκεια και ισχυρό replayability

Αρνητικά:
- Απουσία tutorial
- Εκνευριστικά bugs
- Μέτρια απεικόνιση
- Μίζερες μάχες

Βαθμολογία:
Γραφικά: 6.5
Ήχος: 7
Gameplay: 7.5
Σενάριο: 7
Αντοχή: 8
Γενικά: 7

Ένα βάρβαρο Strategy που απαιτεί πολύ υπομονή μέχρι να μας ψυχαγωγήσει.

Γιάννης Μοσχονάς