Sid Meier’s Civilization

Η… ημέρευση του κόσμου σε 80 γύρους.

Ας φανταστούμε μια παρέα από gamers προχωρημένης ηλικίας και αυξημένης εμπειρίας, άτομα που έχουν “καταγράψει” πάνω από μια εικοσαετία gaming στα... κατάστιχα τους. Χωρίς την παραμικρή πρόθεση να ικανοποιήσουμε τα σαδιστικά μας ένστικτα, τους πετάμε μόνο μια λέξη... άντε τρεις για να καλύψουμε το πλήρες όνομα του game. Παρατηρούμε με ενδιαφέρον μια μεταμόρφωση στα πρόσωπά τους, έναν καταρράκτη δακρύων να αναβλύζει από τα μάτια και να σκεπάζει τα πρόσωπα.

Μεταξύ των λυγμών, ένας χείμαρρος λέξεων μας πληροφορεί για χαμένες δουλειές, για έρωτες που είχαν άδοξο φινάλε, για τρικούβερτους καυγάδες με την οικογένεια, για παραμέληση παιδιών, για σπασμένα νεύρα και συστηματική κατανάλωση καφεΐνης. Για όλες τις τραγωδίες που αφηγούνται, υπεύθυνος είναι ο εθισμός που προκάλεσε το game που ακούει στις λέξεις που τους αναφέραμε. Αυτές οι λέξεις που προκάλεσαν το συναισθηματικό ξέσπασμα είναι βέβαιο ότι θα το προκαλούν για πάντα σε όσους είχαν την τύχη να γνωρίσουν το νόημά τους, να παίξουν το αριστούργημα που ακούει στο όνομα Sid Meier’s Civilization.

Η πολυεστιακή εξάπλωση του ανθρώπου στα χέρια μας
Είμαστε στο 1991. Η θρυλική εταιρεία ανάπτυξης MicroProse έχει ήδη τραβήξει το ενδιαφέρον μας με τα Sid Meier’s Pirates, Sid Meier’s Railroad Tycoon και Silent Service. Ο ανερχόμενος game designer Sid Meier, εμφανώς ικανοποιημένος από την επιτυχία του Railroad Tycoon, γεμίζει το κεφάλι του με μεγαλεπήβολα σχέδια. Η ιστορία ενός μεγιστάνα των σιδηροδρόμων είναι επική αλλά ο Meier ψάχνει κάτι μεγαλύτερο, συναρπαστικότερο. Το Empire: Wargame of the Century που κυκλοφόρησε για όλες τις πλατφόρμες της εποχής το 1987 τον ιντριγκάρει.

Η περιορισμένη οπτική του κόσμου η οποία μεγαλώνει όσο περνά η ώρα άναψε την σπίθα της δημιουργικότητας μέσα του. Η γενική ιδέα που επεξεργάζεται μιλάει για ένα game στο οποίο θα αναλάβουμε τα ηνία ενός μεγάλου ανθρώπινου πολιτισμού και θα τον οδηγήσουμε στην αποθέωση, δηλαδή στην κατάκτηση του πλανήτη και την έξοδο στο Διάστημα. Το βάφτισμα του ήταν πολύ εύκολο αφού το gameplay καλύπτει το σύνολο της καταγεγραμμένης ιστορικής πορείας του ανθρώπινου πολιτισμού. Αποτελεί παράλληλα και φόρο τιμής στο επιτραπέζιο Civilization που κυκλοφόρησε μια δεκαετία πριν από το game του Meier και από το οποίο, ο ταλαντούχος game designer, εμπνεύστηκε το τεχνολογικό δέντρο των πολιτισμών του.

Η εμπειρία του Civilization είναι τεράστια. Η αφετηρία μας είναι ένα ταπεινό καραβάνι αποίκων τους οποίους μεταμορφώνουμε στην πρώτη μας πόλη. Στο 4000 π. Χ. είναι εύκολο να σβήσουμε σαν κεράκι από βαρβαρικές επιδρομές και εχθρικούς πολιτισμούς. Άγνωστες περιοχές μας περιβάλλουν και ο κίνδυνος παραμονεύει παντού. Το Civilization δεν είναι ένα video game αφιερωμένο στις λεηλασίες και στις ανθρωποσφαγές που έχουν στιγματίσει την παγκόσμια ιστορία. Περιέχει φυσικά βία και μας αφήνει να την χρησιμοποιήσουμε όσο καλύτερα νομίζουμε. Είναι στην διακριτική μας ευχέρεια αν θα στοχεύσουμε στην κορυφή εκτελώντας εθνοκαθάρσεις ή αν θα κυριαρχήσουμε στην γήινη σφαίρα με τα τεχνολογικά και οικονομικά θαύματα που θα σκαρώσει το θαυμάσιο μυαλό μας. Διπλωματικά και εμπορικά “όπλα” βρίσκονται στην διάθεσή μας για να τα στρέψουμε προς τους αντιπάλους.

Ασφαλώς υπάρχουν φυλές οι οποίες δεν σκαμπάζουν από λόγια και διπλωματία, βάρβαρα πλάσματα που αρνούνται να δεχτούν την λογική. Για την αντιμετώπιση των βαρβάρων αναπτύσσουμε τα στρατεύματά μας στο έπακρο και αμολάμε το... λουρί τους όταν η περίσταση το απαιτήσει. Οι ιππότες, το ιππικό, οι λεγεωνάριοι και οι φάλαγγες προελαύνουν καταστρέφοντας μονάδες και ισοπεδώνοντας πόλεις. Όταν οι άνεμοι του πολέμου φυσούν πολλούς αιώνες μετά Χριστόν, τα σπαθιά αντικαθίστανται από ντουφέκια, τα άλογα από τανκς και οι βράχοι των καταπελτών από πυρηνικούς πυραύλους.

Τελικά, η διακυβέρνηση ενός λαού και η δημιουργία ενός γιγαντιαίου πολιτισμού, είναι παιχνίδι και μάλιστα από τα καλύτερα.

Αριθμοί και πολιτιστικά δρώμενα
Civilization σημαίνει πολιτισμός όμως, στα πλαίσια του game, σημαίνει πραγματικός πλούτος. Πλούτος από μονάδες, κτίρια, επιστημονικές ανακαλύψεις, πολιτισμούς, εδάφη και πρώτες ύλες. Είναι όλα θέμα αριθμών λοιπόν, το οργιαστικό όνειρο ενός μαθηματικού; Όχι ακριβώς, είναι η απάντηση. Οι μαθηματικοί υπολογισμοί του παρασκηνίου έχουν τεράστια σημασία για την μορφή της εμπειρίας που βιώνουμε. Δεν αναφερόμαστε στα random generated συστατικά ενός χάρτη ούτε στους υπολογισμούς που κρίνουν την έκβαση μιας μάχης.

Μιλάμε για την τεχνητή νοημοσύνη, το αριθμητικό μυαλό που δρα παράλληλα με εμάς σε όλο τον κόσμο και αντιδρά στις κινήσεις μας. Το A.I. είναι ρυθμισμένο να παίζει σαν σοβαρός παίκτης. Ξέρει το διπλωματικό παιχνίδι, την τέχνη του πολέμου, του εκβιασμού, των εμπορικών συναλλαγών. Είναι φιλόδοξο, τρέχει να πετύχει πρώτο όλους τους επιστημονικούς άθλους και να φτιάξει όσα περισσότερα μπορεί από τα 21 θαύματα του κόσμου. Είναι άξιος αντίπαλος και μας βοηθά να βελτιώσουμε σταδιακά τις στρατηγικές μας έως ότου το υποτάξουμε.

Τους αύξοντες αριθμούς που γουστάρουμε και τις διαβολιές του A.I. συμπληρώνει η πώρωση που μας καταλαμβάνει αντικρίζοντας ένα σωρό γνωστά πρόσωπα και πράγματα. Εντάξει, τον ελληνικό πολιτισμό τον λατρεύουμε γιατί τον αντιπροσωπεύουμε και στην καθημερινότητά μας. Λατρεύουμε όμως να παίζουμε με όλους τους πολιτισμούς γιατί γουστάρουμε τους ηγεμόνες τους. Γίναμε Καίσαρες, Ναπολέοντες,“μικροί Ναπολέοντες” εν ονόματι Shaka, Μεγάλοι Φρειδερίκοι και Τζένγκις Χαν. Κατακτήσαμε την Ασία με τις μογγολικές ορδές, δώσαμε εντολή για την Mfecane διοικώντας τους Ζουλού, μεταμορφώσαμε την Μεσόγειο σε Mare Nostrum με τις ρωμαϊκές λεγεώνες. Με λίγα λόγια ταυτιστήκαμε με πρόσωπα και καταστάσεις, βιώσαμε εξιδανικευμένες εμπειρίες, υλοποιήσαμε ιστορικές φαντασιώσεις μας.

Ασφαλώς δεν μας εμποδίζει τίποτα από το να βάλουμε πιο έντονη προσωπική σφραγίδα στην εκστρατεία μας. Αλλάζουμε ονόματα στους ηγέτες και στις πόλεις δημιουργώντας έναν original πολιτισμό δικής μας σύλληψης. Παίζουμε σε άλλο πλανήτη και όχι στην αγαπημένη μας γη, επιθυμώντας να κατακτήσουμε αχαρτογράφητα εδάφη. Οι επιλογές αυτές επηρεάζουν ευχάριστα την ψυχολογία μας αλλά δεν επηρεάζουν το εξελικτικό μονοπάτι των υπηκόων μας. Η μεγάλη επίδραση προέρχεται από το technology tree, τα φοβερά δημιουργήματα του ανθρώπινου νου. Ένα φανταστικό διάγραμμα της ανθρώπινης εξέλιξης ξεδιπλώνεται μπροστά μας. Ερευνούμε μια επιστημονική ανακάλυψη και ξεκλειδώνουμε τον κλάδο του “επιστημονικού δέντρου” στον οποίο αντιστοιχεί. Με τον ευφυή αυτό τρόπο, που μέλλει να αντιγραφεί από ένα σωρό Strategy στο μέλλον, διαμορφώνουμε την ιστορία του λαού μας.

Το Civilization δεν είναι εύκολο ούτε μικρής διάρκειας game. Οι επιλογές είναι πάρα πολλές, οι playable πολιτισμοί υπερβαίνουν την ντουζίνα και ο χρόνος που χρειάζεται για να αναπτυχθεί η αυτοκρατορία μας μετριέται σε απειράριθμους γύρους. Πέντε επίπεδα δυσκολίας έρχονται για να μας βγάλουν από την δύσκολη θέση, να απαλύνουν τους κινδύνους, να μας προσφέρουν ελαφρότερες προκλήσεις έως ότου μάθουμε το πλήθος των συστημάτων του gameplay.

Ένας σημαντικός παράγοντας επιτυχίας του Civilization είναι και το σύστημα χειρισμού. Πατώντας και κλικάροντας τα εικονίδια πάνω στον χάρτη ελέγχουμε με άνεση τις μονάδες και τις πόλεις. Το μενού στην κορυφή της οθόνης τακτοποιεί τους συμβουλάτορες μας, τις εντολές που δίνουμε και το σημαντικότερο απ’ όλα, μας δίνει πρόσβαση στην Civilopedia. Δεν υπάρχει λόγος να μυρίζουμε τα νύχια μας για το τι κάνει το άλφα ή το βήτα game mechanic. Ανοίγουμε την Civilopedia, τον γνωστικό φάρο που μας φωτίζει τον δρόμο προς την παγκόσμια κατάκτηση.

Το ακόντιο είναι ισχυρότερο από το κανόνι
Είναι όλα λοιπόν υπέροχα στο Civilization ή μήπως κρύβεται “κάτι σάπιο στο βασίλειο της Δανιμαρκίας”; Ευτυχώς δεν υπάρχει κάτι σάπιο, κάποια λαμογιά κ.ο.κ. υπάρχουν όμως καναδυό προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν. Ας πούμε, αφού το A.I. είναι καλογραμμένο και αντιδρά ρεαλιστικά στις κινήσεις μας, δεν υπάρχει λόγος να τον προικίζει ο game designer με πλεονεκτήματα γιατί μας εκνευρίζει. Έχουμε μια ακόμα ένσταση για τον φίλο μας τον Sid Meier. Αναρωτιόμαστε αν έχει δει τόσες φορές τις ταινίες του Rambo ώστε έχει πειστεί πως, άτομα με πρωτόγονο οπλισμό, είναι σε θέση να συντρίψουν υπερσύγχρονα οπλικά συστήματα. Στέλνουμε ένα τανκ, φρέσκο, φρέσκο από την παραγωγή, ενάντια σε μια μονάδα από ακοντιστές. Κατά την γνώμη μας, δεν έχει σημασία αν τα άτομα που κρατούν τα δόρατα είναι παγκόσμιοι πρωταθλητές του ακοντισμού που μπορούν να πετύχουν μύγα στο χιλιόμετρο. Το τανκ έπρεπε να τους ισοπεδώσει σαν έντομα με την πρώτη επαφή. Μόνο σαν ανέκδοτο δεχόμαστε την ήττα του τανκ επειδή οι ακοντιστές είναι βετεράνοι, στέκονται σε ευνοϊκό έδαφος ή έχουν οχυρωθεί.

Οπτικά, η ανάπτυξη του πολιτισμού μας δεν επηρεάζει σημαντικά την εξελικτική διαδικασία των γραφικών, εναρμονίζεται δηλαδή με τα πρότυπα της εποχής. Δισδιάστατη απεικόνιση και εικονίδια που μετακινούμε πέρα δώθε μας κάνουν να νιώθουμε οικεία γιατί αγαπάμε πολύ τα Strategy της Koei σαν το Genghis Khan. Οι μονάδες-εικονίδια είναι ευδιάκριτες εντός και εκτός πόλεων, το έδαφος εξυπηρετεί τις υψηλές μας απαιτήσεις για μορφολογικές λεπτομέρειες.

Στο soundtrack το Civilization παίρνει πίσω το αίμα του και αντισταθμίζει την οπτική ένδεια. Ο Jeff Briggs υπογράφει τις πρωτότυπες μελωδίες που συνοδεύουν τον κάθε πολιτισμό και, κάτι μας λέει, ότι μελέτησε τις ντόπιες μουσικές παραδόσεις προτού παραδώσει τα 16 αλησμόνητα κομμάτια. Ορθά επέλεξε να ψηφιοποιήσει πασίγνωστους ύμνους και κλασικά αριστουργήματα παράλληλα με τις προσωπικές του δημιουργίες, συνθέτοντας ένα αμάλγαμα από δοκιμασμένα ιστορικά ακούσματα και συνθέσεις στις οποίες κυριαρχούν τα παραδοσιακά όργανα των εθνών. Είναι ένα soundtrack που ακούγεται εξίσου καλά στην διάρκεια του gameplay ή αποσπασμένο από τα πλαίσια του.

Γιγαντώνοντας τον ανθρώπινο πολιτισμό
Το Civilization αποκρούει με άνεση την ασθενική επίθεση των προβλημάτων του με την πιο διασκεδαστική ρουτίνα που προσέφερε ποτέ ένα ψηφιακό wargame. Από γύρο σε γύρο, λαμβάνουμε αποφάσεις ζωής και θανάτου για έναν ολόκληρο πολιτισμό και τον πλανήτη μας σε δεύτερη φάση. Αλλάζουμε την μορφή της Γης, την πορεία της ιστορίας, επιτρέπουμε σε πολιτισμούς-ουραγούς στην σύγχρονη παγκόσμια σκακιέρα να πάρουν το αίμα τους πίσω.

Φτιάχνουμε οδικά δίκτυα, αναπτύσσουμε το εμπόριο, διεξάγουμε πολέμους και στέλνουμε πρώτοι το είδος μας εκτός ηλιακού συστήματος. Το Civilization έχει μια μαγική ικανότητα, εξαφανίζει τον χρόνο όπως ένας μάγος εξαφανίζει την σέξι βοηθό του επί σκηνής. Στην προσπάθειά να καταλάβουμε το πως περνούν τόσο γρήγορα οι ώρες, ανακαλύπτουμε πως η απάντηση είναι μια αλυσίδα από μοναδικές Strategy αναμνήσεις.

Θετικά:
- Εθιστικό gameplay που δεν παλιώνει ποτέ
- Επίπεδο δυσκολίας που ρυθμίζεται με βάση τις ανάγκες μας
- Ανταγωνιστικό A.I.
- Τεράστια περιθώρια αυτοέκφρασης
- Ταύτιση με εξιδανικευμένα πρόσωπα και καταστάσεις
- Απεριόριστη διάρκεια
- Ταιριαστό soundtrack

Αρνητικά:
- Φτωχή αναπαράσταση

Βαθμολογία
Γραφικά: 6
Ήχος: 7.5
Gameplay: 9
Σενάριο: 8
Αντοχή: 9
Γενικά: 8.8

Το μεγαλείο του ανθρώπινου πολιτισμού μεταμορφώθηκε σε video game.

Γιάννης Μοσχονάς